De oorsprong van het Schoonjans-wapenschild

De oudste bronnen (vanaf de XIIIde en vooral de XIVde eeuw) in verband met het Schoonjans-wapen (of blazoen) vinden wij terug op de zegels van de Schoonjans(en) uit Mechelen, in hun functie van burgemeester, schepen, deken van het wollewerk of baljuw. Deze zegels werden aan allerlei akten bevestigd. Ook op grafzerken is of was hun wapen terug te vinden. De email (of de kleuren) van deze schilden kan men er niet uit afleiden maar ze worden wel in een aantal boeken beschreven.

Godefroid de Lapide Jean Schoonehals (Pulcri) Jean Scoenjans

Godefroid de Lapide

Jean Schoonehals (Pulcri)

Jean Scoenjans

Een fragment van een muurschildering in de Schoonjans-kapel laat ons restanten van het familiewapen van de middeleeuwse Schoonjans(en) zien. (Drie torens van sabel [= zwart] op een veld van goud [= geel]. Hiermee staat hun betrokkenheid bij deze kapel onomstotelijk vast.

Muurschildering in de Schoonjans-kapel

Een vrijgemaakt fragment van een middeleeuwse muurschildering in de Schoonjans-kapel in de Sint-Romboutskathedraal in Mechelen laat ons restanten van het familiewapen zien. Toekomstige restauratie zal vermoedelijk nog meer aan het licht brengen.

De drie torentjes verwijzen naar de familie vanden Steene (of de Lapide), waarvan de Schoonjans(en) als zijtak afstammen. Ook in het wapen van vanden Steene kwamen de drie torentjes voor. De familienaam Schoonjans werd in het middeleeuws Mechelen dikwijls samen met deze van vanden Steene vermeld. De vanden Steene(s) waren in Leuven een zeer vooraanstaande familie die met grote waarschijnlijkheid stenen gebouwen bewoonden. Een dergelijk gebouw werd kortweg een steen genoemd, soms sprak men ook van een stadskasteel. Deze stenen gebouwen waren in de middeleeuwen uitzonderingen tussen lemen- en houten woningen, vandaar dat de bezitter van een stenen gebouw met enige fierheid een toren (ook donjon) of meerdere torens afbeeldde op zijn wapen. Het wapen van Schoonjans is dus geen unicum, want er zijn meerdere families met een dergelijk wapen, soms met dezelfde, soms met andere kleuren. Verwantschap op basis van het wapen alleen (zelfs met dezelfde kleuren en figuren) is niet vast te stellen.

Niet alle Schoonjansen droegen dit wapen, zo had een natuurlijk kind niet het recht om identiek hetzelfde wapen als zijn vader te dragen. Er bestonden allerlei mogelijkheden om op het wapen aan te tonen dat men een bastaard was. Er zijn ook enkele andere wapens van Schoonjans gekend die de drie torentjes niet afbeelden.
Wij hebben kennis van een wapen van Schoonjans uit Ninove en Ternat met de afbeelding van een ossekop. (Van dit wapen bestaat zelfs een hedendaagse versie, strikt voorbehouden voor de nakomelingen van François Schoonjans dit de Coudenberg)
Ook bestaat de mogelijkheid om een nieuw familiewapen te laten registreren. Momenteel bestaat er reeds een nieuw familiewapen voor de naamdragers Schoonjans ongeacht hun naamvariant. (Zie de rubriek: Publicaties: Familiewapen)